Tabii gübreler ve suni gübreler olarak 2 ayrı kategoride sınıflandırılır.
1 - ) Tabii Gübreler, Büyükbaş hayvanların, at ve eşek gibi tırnaklıların, koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanların, tavuk ve güvercin gibi kanatlıların gübreleridirler.
Direkt olarak toprağa uygulanmazlar. Mutlaka fermente (bekletilip yakılması) edildikten sonra kullanılırlar. Yaş iken toprağa verildiğinde bitki ve ağaçlara zarar verirler.
Ahırda biriken gübreler, tarla veya bahçenin bir kenarına konulup üzeri kapatılarak orada yanması beklenir. Yaklaşık 1 yılda oluşurlar. Daha sonra tarlada veya bahçede rahatlıkla kullanılır. Ahır gübreleri bitki besinleri yönünden zengindirler ve toprak yapısını zenginleştirirler. Verilme zamanları sebze yetiştiriciliğinde fide çukurlarına veya arklarına, hububat ve mısır ekilişinde tarlaya dönüme 3-5 ton civarında, meyve bahçelerinde ağaç başına 1 teneke gübre kullanılır.
Eğer ahır gübreleri yakılmadan verilirse içerisinde bulunan yabancı ot tohumları toprakla buluştuğunda yeniden büyüyeceklerdir. Tavuk ve güvercin gübreleri belirli oranda su içerisinde eritilerek bitkilere o şekilde verilir.
Kompost dediğimiz ev artıklarının biriktirlerek çürütülmesiyle elde edilen çürüntülerdir. Bunlar da oldunlaştıktan sonra kullanılırlar. Yeşil gübreler bahçelerde ve tarlalardaki bitki artıklarının biriktirilerek çürütülmeleri tarlalara fiğ, yonca, korunga gibi yem bitkilerinin ekilerek toprağa bol miktarda azotlu madde temini sağlamaları yapılır. Bunlar ekimine müteakip belirli bir süre sonra yetişmiş hali ile sürülüp toprağa karıştırılır. Bu sayede hem toprağı azot yönünden güdü kılar hem de toprak yapısının değiştirilmesine yardımcı olur.
2 - ) Suni Gübreler; Azotlu, fosforlu, potaslı gübreler 3 ana gruba ayrılır.
a- Azotlu gübreler simgesi (N) olan bu gübreler amonyum sülfat ve amonyum nitrat olarak ayrılırlar.
Amonyum sülfat 21%N, halk arasında şeker gübre olarak adlandırılır.
Amonyum nitrat 26%N (can gübre) %33 ve %46 N üre olarak piyasada satılmaktadır. Bitki ve ağaçların yeşil aksamını güçlü kılmak için kullanılırlar. Ya yağmurla birlikte verilirler ya da malzemelerini mütasip sulama yapılır. Hemen eriyip toprağa karışır ve bitki tarafından çabuk alınır. Veriliş miktarları bitki ve ağaç çeşidine göre farklılık gösterir.
b- Fofsatlı Gübreler : Simgesi (P) olan bu gübreler TSP %42-44 yani triple süper fosfat, halk arasında taban gübresi, herk gübresi, siyah gübre olarak tabir edilir. Bitkilerin kök yapısını güçlendirmek için kullanılırlar. Erimeleri geç olduğu için toprağa mutlaka erken verlimeleri ve karıştırılmaları gerekir.
c- Potaslı Gübreler : Simgesi (K) olan bu gübreler genellikle saf olarak kullanılmazlar. Azot, fosfat ve potas üçlü kompoze şekilde kullanılırlar. Potas miktarı biraz baskındır. Bitkilerin verimlerini ve kalitelerini arttırır.
d- Kompoze Gübreler: DAP-18-46, didmonyum fosfat en güçlü gübrelerdendir. Mısır, Şeker pancarı gibi bitkilerin ekilişinde meyve bahçelerinde kullanılır. Bitki ekilişlerinde ekinle birlikte, meyve bahçelerinde kış aylarında Ocak – Mart aylarında verilir. 15-15-15 (üç 15) NPK üçlü kompoze gübredir. Meyve ve sebze bahçelerinde kullanılır. NP-20-20 diye bilinen ve sebze bahçelerinde en çok kullanılan bir gübre çeşididir. Fındık bahçelerinde de kullanılır. Azot ve fosfat ihtiva eder.
- Sıvı Gübreler :
Bitkilere sıvı halde sulandırılıp belirli dönemlerde yapraktan verilen gübrelerdir. Bunlarda azot, fosfat, potas, humus ve iz elementler ihtiva eder.
Bir dahaki makalelerimde devam edeceğiz. Saygılar.
