OSMANLI’da yaygın olan bir yardımlaşma geleneğidir. Bu gelenek İslam’ın ruhuna uygun bir yardımlaşma örneğidir.
ZİMEM DEFTERİ borçların yazılı olduğu ‘borçlar defteri’ demektir. Kasap, manav, bakkal, terzi gibi Osmanlı esnafının tuttuğu borç defterinin, günümüz ifadesiyle veresiye defterinin adıdır.
Atalarımız dinimizce teşvik edilen hayır ve hasenatı farklı adetler halinde yapa gelmişlerdir. Peygamber Efendimizin belirttiği, kıyamet günü arşın gölgesinde gölgelenecek olan yedi sınıf insandan biri, sağ elinin verdiğini sol elinin duymayacağı şekilde gizli sadaka veren kişidir. Bu amaçla varlıklı Osmanlı eşrafı, özellikle Ramazan ayında tebdili kıyafet ederek hiç tanımadıkları mahallelerin esnafına giderler, borç defterlerinin başından, ortasından ve sonundan rasgele açtırır, borçlunun kim olduğunu bilmeden hesabını yaptırır ve buna göre ödemesini yaparlardı. Bu şekilde borcu ödeyen borçluyu, borçlu borcunu ödeyenin kim olduğunu tanımazdı.
Böylece ihtiyaç sahibi, kimseye minnet duymamış olur, varlıklı kişi de gösterişten uzak, hiçbir çıkar gözetmeden infak yapmış olurdu.
Ecdadımız her ne yapmışsa kuran ve sünnete uygun olanı yapmıştır.
Son zamanlarda ülkemizin değişik yerlerinde, bu geleneği devam ettiren hayırsever vatandaşlarımız olduğu haberlerini alıyoruz, elhamdülillah, ne güzel bir davranış. Yüce Türk Milletine yakışanda budur.
İBNİ SİNA İYİLİĞİN ŞARTI BEŞTİR DİYOR:
Tez olmalı, Gözde büyütülmemeli, Sürekli olmalı, Yerini bulmalı ve Gizli olmalı.
SADAKA TAŞLARI
Camii, han-hamam, dergâh, hastane, türbe, mezarlık ve sokak kenarlarında bir buçuk, iki m. Yüksekliğinde üstü açık, çocukların ulaşamayacağı yükseklikte, ihtiyaç sahiplerinin alabilmeleri için içine para, altın, giyecek vb.nin bırakıldığı özel bir taş. Tarihi Selçuklulara kadar uzanan bir yardım şekli, Osmanlılar döneminde daha da yaygınlaşmıştır.
Bu taştan günümüzde İstanbul Eyüp teki mezarlıkta, Şehzade başı camii avlusunda, Kastamonu Şeyh Şaban Veli Hz. Camii’nin yanındaki Kastamonu Müzesinde mevcuttur.
Fakir insanları rencide etmemek için düşünülmüş bir modeldir.
Amaç ihtiyacı olup bunu dile getiremeyen kimselere yardım etmek. Bu yardımı yaparken de sadakayı verenle alanın birbirini görmemesini sağlamak.
Zimem Defterinde olduğu gibi burada da gizlilik esas alınmıştır.
Kur’an-ı Kerim'in Bakara s. 276. ayette Yüce Allah şöyle buyuruyor: ‘Sadakaları açıktan verirseniz, bu güzel bir şeydir. Fakat onları fakirlere gizlice verirseniz, sizin için daha hayırlıdır’. Müfessirler bu ayetten zekâtın açıktan verilmesi, sadaka ve diğer hayır- hasenatın ise gizlice yapılması gerektiği hükmüne varmışlardır.
İlçemizde Genç İşadamları Derneği adı altında bir derneğimiz var. Ben şahsen bu Dernek Yönetim ve Üyelerini canu gönülden tebrik ediyorum. Bu kardeşlerimiz gösterişten uzak güzel işler yapıyorlar. İzlediğim kadarıyla ihtiyaç duyulan her konuda yardım organizasyonu yapıyor, ihtiyaç sahiplerini sevindiriyorlar. Gençler yolunuz açık olsun. Büyüklere güzel bir örneksiniz. İnanın Allah size yaptığınızın karşılığını kat ve kat verecektir.